Ewangelia według Mateusza

 kategoria: Opisy ksiąg

Nazwa:

Najstarszy z istniejących manuskryptów Nowego Testamentu określa tę księgę mianem „Według Mateusza". W późniejszych rękopisach występuje również słowo „Ewangelia". W środowiskach chrześcijańskich termin „Ewangelia" oznaczał pierwotnie dobrą nowinę o zbawieniu w Chrystusie, a potem został on także zastosowany do samej księgi. Określenie „Ewangelia według św.  Mateusza" jest pochodzenia późniejszego.

Treść:

Mateusz prawdopodobnie był naocznym świadkiem działalności Jezusa. Spośród 179 wydarzeń opisanych w ewangeliach, 95 podaje Mateusz. Wydarzenia grupowane są bardziej w porządku rzeczowym, niż chronologicznym.

Mateusz pisał swoją ewangelię dla czytelnika żydowskiego.

Treścią Ewangelii według św. Mateusza jest pięć wielkich mów Jezusa na temat królestwa Bożego, które można uważać jako pięć traktatów, kończących się prawie identyczną formułą (7,28; 11,1; 13,53; 19,1; 26,1), poprzedzonych opisem genealogii Jezusowej, zwiastowaniem i Jego narodzeniem oraz pobytem w Nazarecie, a zakończonych opisem jego męki i zmartwychwstania. Pierwszy traktat (3—7) poświęcony jest programowi i promulgacji królestwa niebieskiego. Zawiera część narracyjną o wystąpieniu Jana Chrzciciela i chrzcie Jezusa (3—4) oraz wielką kartę królestwa Bożego w postaci kazania na Górze (5—7). Drugi traktat (8—10) poświęcony jest zwiastowaniu królestwa Bożego. Zwany jest także „brewiarzem misyjnym", zawierającym rady misyjne dla uczniów, a przedstawia Jezusa jako cudotwórcę (8—9) oraz mowę misyjną Mistrza (10). Trzeci traktat (11—13) poświęcony jest tajemnicy królestwa Bożego. Zawiera ubolewanie nad niezrozumieniem tajemnicy i nauk Jezusa (11—12) oraz mowę Jezusa w przypowieściach (13). Czwarty traktat (14—18) poświęcony jest realizacji królestwa niebieskiego. Zawiera pracę Jezusa na rzecz uczniów (13,54—17,27) oraz mowę eklezjologiczną (18). Piąty traktat poświęcony jest problematyce odrzucenia niewiernych Żydów i przyjęcia pogan do królestwa niebieskiego (19—25). Obejmuje opis Jezusa i Jego przeciwników (19—22) oraz mowę polemiczną i eschatologiczną (23—25).

Autorstwo:

Środowiska chrześcijańskie od początku przypisywały jednomyślnie pierwszą Ewangelię Mateuszowi, uczniowi Jezusa. Imię Mateusz, po grecku Maththaios oznacza „dar Boży". Po swej pracy apostolskiej wśród judeo-chrześcijan, dla których napisał swą Ewangelię, Mateusz udał się do pracy wśród pogan, przypuszczalnie do Etiopia.

1. DOWODY WEWNĘTRZNE I ZEWNĘTRZNE
Dowody wewnętrzne, tj. dowody wynikające z samego tekstu, wskazują, że księga została napisana przez Żyda nawróconego na chrześcijaństwo. Był nim bez wątpienia Le-wi-Mateusz (Mat. 9,9; Mar. 2,14), piastujący przed swym powołaniem stanowisko celnika. Wykonując tę pracę, był prawdopodobnie przyzwyczajony do sporządzania zapisów i pisemnych sprawozdań, co przydało mu się przy pisaniu Ewangelii. O sobie podaje skromną wzmiankę z okazji opisu uczty (9,10). Czyni to zresztą w sposób podobny do Jana (por. 21,24) i Marka (14,51.52). Fakt ten stanowi pośrednie świadectwo jego autorstwa.
Dowodami zewnętrznymi Mateuszowego autorstwa Ewangelii są świadectwa Ojców Kościoła. Należy do nich przede wszystkim świadectwo Papiasza, biskupa z Hierapolis, z roku ok. 140 po Chr. Wspomina o nim Euzebiusz w swojej „Historii Kościoła", stwierdzając, że „Mateusz spisał słowa Pańskie w języku hebrajskim, a każdy je tłumaczył jak umiał". Według świadectwa Ireneusza, ok. 50 lat później, „Mateusz dla Hebrajczyków napisał i wydał Ewangelię w ich ojczystym języku, podczas gdy Piotr i Paweł w Rzymie Ewangelię opowiadali i zakładali Kościół". Na podstawie tych i innych jeszcze źródeł, pochodzących od późniejszych pisarzy, można by dojść do wniosku, że Ewangelia Mateusza była pisana oryginalnie w języku aramejskim lub hebrajskim i później dopiero została przetłumaczona na język grecki. Ta teoria nie znajduje jednak ogólnego przyjęcia wśród biblistów.

Tło historyczne:

Treść Ewangelii obejmuje działalność Chrystusa, przypadającą na pierwsze dziesiątki lat naszej ery. Naród izraelski znajdował się wówczas pod zwierzchnictwem Rzymu. Cieszył się jednak względną autonomią w sprawach cywilnych i religijnych.

1. ZWIERZCHNICTWO RZYMU
Zwierzchnictwo Rzymu nad Palestyną datuje się od czasów zdobycia w roku 67 Syrii i Palestyny przez Pompejusza, a zwłaszcza od roku 63 przed Chr., kiedy to Palestyna włączona została do imperium rzymskiego i stanowiła integralną część imperium, nad którym władzę sprawowali cesarze rzymscy: August (30 przed Chr. — 14 po Chr.), Tyberiusz (14—37) i inni cesarze. W roku 37 przed Chr. władzę nad Palestyną powierzyli Rzymianie Herodowi Wielkiemu. Po jego śmierci w 4 r. przed n.e. Palestyna została podzielona między trzech jego   synów:   Archelausa,   Heroda   Antypasa   i  Filipa.   Herod Archelaus odziedziczył jako etnarcha (władca mad ludem) Judeę, Samarię i Idumeę. Herod Antypas odziedziczył jako tetrarcha (władca czwartej części prowincji) Galileę i Pereę. Herod Filip, również jako tetrarcha, odziedziczył z kolei krainy leżące na wschód i północny-wschód od Jordanu, a więc Trachonitis, Gaulanitis, Bataneę i Itareę.

a)    Archelaus rządził krótko, bo od roku 4 przed Chr. do roku 6 po Chr. Za przeniewierstwo skazany został przez Augusta na banicję, a jego dziedzictwo przyłączono do imperium jako prowincję prokuratorską, podporządkowaną imperator-skiej prowincji Syrii. Prowincją rządził legat cesarski, zaś na terenie byłej etnairchii, władzę sprawował zależny od legata nowy urzędnik rzymski z tytułem prokuratora. Prokuratorzy, jakkolwiek podlegali legatowi, to jednak zależni byli także bezpośrednio od cesarza. Stolicą polityczną prokuratorów była Cezarea Nadmorska. Do Jerozolimy prokuratorzy zjeżdżali na większe święta lub z innych okazji. Zatrzymywali się wówczas w pałacu Heroda lub w zamku Antonia. Część wojska rzymskiego stale stacjonowała w Jerozolimie w zamku Antonia. Prokuratorami byli za panowania Augusta (27 przed Chr. — 14 po Chr.): Koponiusz (6—9 po Chr.), Marek Ambi-wiusz (9—12 po Chr.) i Anniusz Rufus (13—15 po Chr.), oraz za panowania Tyberiusza (14—37): Waleriusz Gratas (15—26) i Poncjusz Piłat (26—36 po Chr.), który został usunięty przez legata Syrii Witeliusza, a na jego miejsce przysłany Marcel-lus (36—37 po Chr.), po którym prokuratorem był, już za panowania Kaliguli (37—41), Marullus (38—41).

b)    Herod Antypas sprawował rządy w swej tetrarchii do roku 39 po Chr. Objął panowanie mając lat 17. Był podobny w charakterze do swego ojca. W Galilei zbudował na cześć Tyberiusza miasto Tyberiadę. Został skazany przez Rzymian na wygnanie.

c)    Filip, wychowywany był w młodości w Rzymie. Rządził swą tetrarchią do roku 33 po Chr. Odbudował miasto Panias i nazwał je Cezareą (określoną, w odróżnieniu od Cezarei Nadmorskiej zbudowanej przez Heroda Wielkiego, Cezareą Filipowa). Obok miasta wzniósł na skale, spod której wypływają źródła Jordanu, wspaniałą marmurową świątynię poświęconą Augustowi, a na północnym brzegu jeziora Genezaret zbudowano miasto Betsaidę.

Czas i miejsce powstania księgi:

Gdzie i kiedy Mateusz napisał swą Ewangelię? Wśród biblistów przeważa przekonanie, że dzieło to powstało w Palestynie, prawdopodobnie kilka lat przed upadkiem Jerozolimy, który nastąpił w roku 70 n.e. Przemawia za tym mowa eschatologiczna Chrystusa, w której nie występuje najmniejsza wzmianka o zburzeniu Jerozolimy jako wydarzeniu dokonanym. Były to czasy bardzo burzliwe. W narodzie żydowskim dochodziły do głosu tendencje wyzwoleńcze. Przygotowane było powstanie przeciw Rzymianom, które — jak świadczy historia — miało jednak zakończyć się tragicznie, zburzeniem miasta i rozproszeniem narodu. Ewangelia napisana została zatem w latach sześćdziesiątych przypuszczalnie na podstawie Ewangelii Marka, która już wówczas istniała, i jakiegoś innego hipotetycznego źródła, zwanego przez biblistów źródłem Q, oraz własnych wspomnień. Celem pracy było — jak można sądzić — ukazanie Jezusa jako Mesjasza oraz uchronienie Żydów przed narodową klęską.

Podział księgi:

Wstęp

  1. Przed narodzeniem Jezusa: 1,1—25.
  2. Narodzenie i dzieciństwo Jezusa: 2,1—23.

I.Przygotowanie do pracy mesjańskiej (jesień rok 27 n.e.): 3,1—4,11.

  1. Działalność Jana Chrzciciela i chrzest Jezusa: 3,1—17.
  2. Kuszenie Jezusa: 4,1—11.

II.Misja Jezusa w Galilei (od paschy roku 29 n.e. do paschy roku 30 n.e.): 4,12—15,20.

  1. Wczesna praca w Galilei: 4,12—24.
  2. Kazanie na Górze Błogosławieństw: 5,1—7,29.
  3. Moc Jezusa nad chorobami, przyrodą i demonami: 8,1—9,38.
  4. Powołanie apostołów i ich misja: 10,1—42.
  5. Delegacja Jana Chrzciciela: 11,1—29.
  6. Konflikt z faryzeuszami: 12,1—50.
  7. Kazanie nad Morzem Galilejskim: 13,1—58.
  8. Zakończenie pracy w Galilei: 14,1—15,20.

III.W stronach północnych Palestyny (wiosna roku 30 n.e. Do jesieni roku 30 n.e.): 15,21—18,35.

  1. Praca w rejonach Tyru i Sydonu: 15,21—39.
  2. Dalszy konflikt z faryzeuszami: 15,1—12.
  3. Wyznanie ap. Piotra: 16,13—20.
  4. Jezus kieruje swój wzrok na krzyż: 16,21—17,27.
  5. Pokora i wzajemne stosunki międzyludzkie: 18,1—35.

IV.Praca w Perei (od jesieni roku 30 n.e. do wiosny roku 31 n.e.): 19,1—20,34.

  1. Nauczanie i uzdrawianie chorych w Perei: 19,1—20,16,
  2. Podróż do Jerozolimy: 20,17—34.

V. Zakończenie pracy w Jerozolimie (pascha roku 31 n.e.): 21,1—27,66,

  1. Konflikt z nauczonymi w Piśmie i faryzeuszami: 21, 1—23,39.
  2. Nauka o powtórnym przyjściu: 24,1—25,46.^
  3. Ostatnia wieczerza, aresztowanie i osądzenie Jezusa: 26,1—27,31.
  4. Ukrzyżowanie i pogrzeb: 27,32—66.

Zakończenie.

  1. Zmartwychwstanie Jezusa: 28,1—15.
  2. Zlecenie posłannictwa: 28,16—20.

 

Źródło: Wydawnictwo "Znaki Czasu"  Warszawa

www.znakiczasu.pl

Portal Biblijny.org - serwis o Bogu i Słowie Bożym. Twórcy serwisu: Masmika & Gani - O portalu - Kontakt
Ta strona używa plików cookies (niezbędnych do prawidłowego działania oraz analitycznych). Odmów Wybierz ciasteczka (więcej informacji)