Stronnictwa żydowskie w czasach Jezusa
Faryzeusze
Faryzeusze stanowili elitę intelektualną, znaną z uczoności i pobożności, silnie przywiązaną do litery Mojżeszowego Prawa. Nazwa ich pochodzi od hebrajskiego perusim i znaczy „oddzieleni".
Saduceusze
Saduceusze byli elitarnym stronnictwem określonej klasy społecznej, przywiązującym wagę do litery Prawa, jak przekazane ono zostało w piśmie. Odrzucali Prawo ustne, które brało początek z Prawa pisanego, a w szczególności nie uznawali koncepcji zmartwychwstania. Rekrutowali się głównie z zamożnych warstw społecznych i ze stanu kapłańskiego, a więc z klasy rządzącej. Ich nazwa pochodzić może od Sadoka, głównego kapłana króla Salomona.
Stronnictwa faryzeuszy i saduceuszy pozostawały wobec siebie w opozycji; obok wymienionych różnic dzieliły ich odmienne poglądy na temat hellenizmu (faryzeusze reprezentowali stanowisko antyhelleńskie) oraz wiara w anioły (nieobecna u saduceuszy). Podczas sądu nad Jezusem oba stronnictwa wystąpiły jednak razem. (Kajfasz był saduceuszem.)
Prawo ustne, czyli tradycja ustna (tzw. hallacha), akcentowana była głównie przez faryzeuszy, spisane zostało później w Talmudzie. Prawem pisanym były Księgi Tory.
Zeloci
Trzecia grupa to zeloci, o których w Biblii można napotkać krótkie wzmianki. Składała się z nieugiętych i wojowniczo usposobionych konserwatystów. Stronnictwo to założył w I w. p.n.e. Judasz z Galilei (Dzieje Apostolskie 5). Po nim przywództwo przejęli jego syn Menachem i wnuk Eleazar. Najprawdopodobniej zeloci byli tą samą grupą, która schroniła się w Masadzie podczas powstania przeciwko Rzymowi w 1. 66 — 70 n.e. i trwała tam aż do masowego samobójstwa w r. 74 n.e.
Słowo „zelota" pochodzi z języka greckiego i znaczy „gorliwiec", stąd w dzisiejszym znaczeniu zagorzalec, fanatyk.
Esseńczycy
Czwarta sekta, esseńczycy, grupowała ascetów o samotniczych i kontemplacyjnych predyspozycjach. Nie ma o niej wzmianki w Nowym Testamencie. Choć Thomas de Quincey napisał dwa długie eseje, udowadniając, że esseńczycy nigdy nie istnieli, uznaje się dziś, że ludzie ci to ta sama sekta, która mieszkała w Qumran, gdzie w jedenastu jaskiniach niedaleko Morza Martwego znaleziono (w 1947) ich bogatą bibliotekę.