Jeremiasz
Znaczenie imienia: Jahwe wywyższa
Fakty biblijne
Prorok, syn Chilkiasza, kapłana z Anatot, miasta lewickiego położonego na terytorium Beniamina, niecałe 5 km na pn-wsch od Jerozolimy (Joz 21,13.17.18; Jer 1,1).
Jeremiasz został powołany na proroka jako młody człowiek w 13 roku rządów króla judzkiego Jozjasza (VII p.n.e.). Bóg mu oznajmił: „Wybrałem cię sobie, zanim cię utworzyłem w łonie matki, zanim się urodziłeś, poświęciłem cię, na proroka narodów przeznaczyłem cię” (Jer 1,2-5).
Początkowo Jeremiasz wzbraniał się, aby przyjąć powołanie na proroka, ale dzięki Bożej mocy stał się tak niezłomnym w tym, co robił, że gdy Jezus pełnił swoją służbę, to niektórzy brali Go za wskrzeszonego Jeremiasza (Mt 16,13-14).
Jeremiasz był nie tylko prorokiem, lecz także badaczem dziejów i kronikarzem. Oprócz księgi nazwanej od jego imienia najprawdopodobniej spisał też obie księgi Królewskie, przedstawiające dzieje Judy i Izraela od momentu, w którym zakończyła się narracja ksiąg Samuela (tzn. od schyłku panowania Dawida nad całym Izraelem), aż do upadku obu królestw. Po zburzeniu Jerozolimy Jeremiasz napisał jeszcze Lamentacje, zwane też Trenami.
W Księdze Jeremiasza znajdujemy szereg, przekazywanych przez proroka, Bożych narzekań na stan, w jakim znalazł się Boży naród. Jeremiasz z ogromnym smutkiem myślał i pisał o postępowaniu swoich rodaków, szczególnie polityczno-religijnych przywódców, oraz czekającej ich karze (Jer 8,5-6.21; 9,1). Wytrwałość i odwaga Jeremiasza szły w parze z miłością do ludu. Ogłaszał ostre oskarżenia i przerażające wyroki, skierowane także do sąsiednich narodów.
Opłakiwał nieszczęście, które czekało Jerozolimę, gdyż miała zostać zburzona przez Babilończyków. Miłość i troska, z jaką odnosił się do Boga i Jego ludu, widoczna jest też w Księdze Lamentacji.
Podczas swej długiej, trwającej przeszło 40 lat działalności, Jeremiasz bywał zniechęcony i potrzebował pokrzepienia od Boga - w tych trudnych chwilach zawsze bez wahania prosił Go o pomoc (Jer 20). Otrzymywał ją też od wiernych przyjaciół, np. Barucha.
Jeremiasz ilustrował stan Jerozolimy i czekające ją nieszczęście, odgrywając różne symboliczne sceny. Na przykład odwiedził dom garncarza (Jer 18,1-11) i nabył pas, który potem uległ zniszczeniu (Jer 13,1-11). Nie wolno mu było się ożenić i mieć dzieci, co miało być przestrogą, że potomstwo wtedy urodzone poniesie śmierć (Jer 16,1-4). W obecności starszych jerozolimskich stłukł dzban, zapowiadając w ten sposób nieuchronną zagładę miasta (Jer 19,1-2.10-11). Od swego stryjecznego brata Chanamela odkupił pole na znak, że po 70 latach wygnania nastąpi odrodzenie i w Judzie znowu będzie się nabywać ziemię (Jer 32,8-15.44). Kiedy znalazł się w Tachpanches w Egipcie, ukrył duże kamienie w ceglanym tarasie domu faraona i zapowiedział, że król babiloński Nebukadnesar postawi w tym miejscu swój tron (Jer 43,8-10).
Jeremiasz został uznany za prawdziwego proroka Bożego m.in. przez Daniela, który dzięki przestudiowaniu jego wypowiedzi o 70 latach niewoli mógł pokrzepiać i pocieszać Żydów, że zbliża się wyzwolenie (Jer 29,10; Dn 9,1-2). Na spełnienie się słów Jeremiasza zwrócił uwagę również Ezdrasz (Ezd 1,1). Apostoł Mateusz wskazał, że jedno z proroctw Jeremiasza spełniło się w okresie wczesnego dzieciństwa Jezusa (Jer 31,15; Mt 2,17-18). W Liście do Hebrajczyków 8,8-12 autor przytoczył wypowiedź Jeremiasza (Jer 31,31-34) o zawarciu przez Boga Nowego Przymierza. Nieco dalej powiedział o nim i innych prorokach, o których wspomniał, że „świat nie był ich godny” i że „dzięki swej wierze otrzymali świadectwo” (Heb 11,32.38-39).
Wersety do imienia
Jer 1,18-19; 20.11; Jer 26,7-24; 35,1-19; 36,19-26; 38,7-13; 39,11-14; 40,1-5